Tutanchamon chodził o lasce, najpewniej zabiła go malaria (pełna wersja)

Słaby, schorowany, chodzący o lasce – taki jest prawdziwy obraz najsłynniejszego egipskiego faraona, który zmarł w wieku zaledwie 19 lat najpewniej w wyniku powikłań wywołanych ciężką odmianą malarii. Naukowcy z Egiptu, Niemiec i Włoch pracujący pod kierunkiem Zahiego Hawassa zaprezentowali wyniki badań genetycznych mumii Tutanchamona oraz szczątków 15 innych członków egipskich rodzin królewskich.

W trwającym dwa lata projekcie naukowcy pracujący w dwóch egipskich nowoczesnych laboratoriach genetycznych dokładnie analizowali DNA pobrane z mumii Tutanchamona oraz 10 innych królewskich mumii z lat 1410-1324 p.n.e., a więc najpewniej należących do rodziny młodego władcy. Kolejne próbki pochodziły z 5 królewskich mumii z okresu 1550-1479 p.n.e. i miały charakter kontrolny. Były to pierwsze badania genetyczne królewskich mumii i przyniosły przytłaczającą liczbę nowych informacji.

Chorowity Tutanchamon

Genetycy ustalili, że młody faraon był osobą niezwykle chorowitą. Całą winę za to ponoszą jego przodkowie, a dokładnie praktykowane przez nich kazirodcze związki. DNA pokazało, że Tutanchamon był synem rodzeństwa: faraona Echnatona i jego siostry. Była to praktyka dość częsta w królewskich rodach starożytnego Egiptu.

Władca cierpiał na martwicę kości, a także na wadę zwaną stopą końsko-szpotawą. Musiał chodzić o lasce, co tłumaczy dlaczego znaleziono kilka lasek w grobowcu 19-latka.

Genetycy zidentyfikowali też DNA pasożyta wywołującego malarię. Podejrzewają, że to właśnie ona przyczyniła się od śmierci Tutanchamona.

Echnaton był normalny

Badania pozwoliły wyjaśnić wiele zagadek dotyczących przodków Tutanchamona. Nie dość, że potwierdziły one, iż był synem Echnatona, to jeszcze pozwoliły zidentyfikować mumię tego władcy – jest to mumia określana symbolem KV-55. To zaś pozwoliło naukowcom wykazać, że Echnaton nie cierpiał na żadne schorzenia zniekształcające jego sylwetkę. Władca ten często był ukazywany z wydatnym brzuchem i dziwną twarzą (por. zdjęcie obok, Creative Commons, Gérard Ducher). Przez wiele dekad naukowcy dopatrywali się w tych przedstawieniach wielu schorzeń. Okazuje się jednak, że taki sposób przedstawiania tego władcy miał najpewniej znaczenie religijne. Jak uważa egiptolog John Darnell z uniwersytetu Yale’a taki artystyczny kanon miał upodabniać władcę do boga Atona, którego kult wprowadził. Bóg ten nie był kobietą ani mężczyzną. Jak podkreśla Darnell, to chyba największa sensacja tych badań.

Matka, dziadkowie i dzieci Tutanchamona

Matką Tutanchamona okazała się osoba, której mumię naukowcy zwą Młodszą Damą (KV35YL). Była ona siostrą Echnatona. Nie wiemy jednak jak miała na imię. Badania genetyczne osłabiają jednak znacząco hipotezy, że matką młodego władcy była słynna Nefretete. Nie ma bowiem żadnych przesłanek, by uznać ją za siostrę Echnatona.

Jedynym dziadkiem Tutanchamona był Amenhotep III, a jedyną babcią królowa Teje. Badania pozwoliły też ustalić, że to do niej należy mumia zwana dotąd Starszą Damą (KV35EL).

Badania wykazały też, że znalezione w grobowcu Tutanchamona mumie dwóch dziewczynek, które narodziły się martwe, należały do córek władcy. ich matką była najpewniej Anchesenamon, przyrodnia siostra Tutanchamona (córka Echnatona i Nefretete).

Wyniki badań opublikowano w The Journal of the American Medical Association. Szerokie omówienie znajdziecie w National Geographic. Warto też przeczytać informację na stronie Zahi Hawassa.

KOMENTARZ

Rzeczywiście największe wrażenie robią nie odkrycia dotyczące Tutanchamona, ale wyniki badań zidentyfikowanej dzięki genetykom mumii Echnatona. To, że nie miał żadnych widocznych na rzeźbach deformacji powinno być przestrogą dla wszystkich tych, którzy chcą wyczytać zbyt wiele z dzieł sztuki. Sztuka bowiem rządzi się swoimi prawami. Tymczasem przez wiele lat kolejni naukowcy przekonywali nas (często np. w Discovery, a nie recenzowanych pracach), że jakaś widoczna na rzeźbie cecha świadczy o takim to a takim schorzeniu przez co katalog przypisywanych Echnatonowi chorób rósł z każdą dekadą. Zresztą badania genetyczne poobalały całą masę różnych, często sprzecznych założeń dotyczących rodziny Tutanchamona. Np. różni naukowcy przypisywali Nefretete mumie Starszej Damy bądź Młodszej Damy. Teraz wiemy, że żadna z nich do niej nie należy.

~ - autor: Wojciech Pastuszka w dniu 17.02.2010.