Turkusy za kakao

Przez 500 lat mieszkańcy dzisiejszych południowo-zachodnich stanów USA handlowali ze społecznościami Ameryki Środkowej wymieniając doskonałej jakości turkusy na ziarna kakaowca – taką wizję prezentuje Dorothy Washburn z Uniwersytetu Pensylwanii w Filadelfii.

Pueblo Bonito w Nowym Meksyku. Ludzie, którzy żyli tam w IX-XII w. chętnie pili napój z ziaren kakaowca

Podstawą do tego twierdzenia są analizy chemiczne zawartości 75 naczyń odkrytych w osadach Pueblo z Nowego Meksyku i grobach kultury Hohokam z Arizony. W aż 50 naczyniach naukowcy zidentyfikowali obecność teobrominy. To podobna do kofeiny substancja o działaniu pobudzającym, która występuje w dużych ilościach w ziarnach kakaowca.

Co istotne ślady teobrominy są nie tylko w naczyniach należących do elity, ale także w tych używanych przez biedniejszych członków społeczności. To zdaniem badaczy wskazuje, że na północ trafiały z Meksyku duże ilości ziaren.

W oparciu o wyniki innych badań, które wykazały, że turkusy używane przez cywilizacje Ameryki Środkowej bardzo często pochodziły z południowo-zachodnich terenów USA (trafiały m.in. do Chichen Itza na Półwyspie Jukatan), Washburn twierdzi, że to właśnie tymi kamieniami płacono za kakao. Badaczka uważa, że handel ten trwał od około 900 do 1400 r.

Analizy poświęcone kakao i turkusom obalają dawne założenie, że prekolumbijskie społeczności z Nowego Meksyku i Arizony miały bardzo sporadyczne kontakty z mieszkańcami Meksyku. Pierwszymi badaniami, które podważyły tę tezę, było zidentyfikowanie w 2009 r. teobrominy w trzech naczyniach z Pueblo Bonito.

Ale kakao i turkusy to nie jedyne dowody. Na stanowiskach w południowo-zachodniej części USA archeolodzy znajdowali też kości papug, miedziane dzwonki i ozdoby pochodzące z Ameryki Środkowej.

Nasiona kakaowca służyły prekolumbijskim społecznościom jako podstawowy składnik napoju zwanego przez Azteków xocolatl (gorzka woda). Znacznie różnił się on jednak od naszego kakao i czekolady. Dodawano do niego jeszcze chilli, kukurydzę i miód. Niedawne badania sugerują nawet, że początków xocolatl należy szukać w napoju alkoholowym. Czekoladę, w wersji która z czasem podbiła cały świat, stworzyli dopiero Hiszpanie.

Wyniki badań zespołu Dorothy Washborune można poznać w Journal of Archaeological Science.

Washburn, D., Washburn, W., & Shipkova, P. (2011). The prehistoric drug trade: widespread consumption of cacao in Ancestral Pueblo and Hohokam communities in the American Southwest Journal of Archaeological Science DOI: 10.1016/j.jas.2011.02.029

Tematem zajęło się Science News.

~ - autor: Wojciech Pastuszka w dniu 19.03.2011.