Unikatowy fryz heraldyczny z Sandomierza
Fryz heraldyczny z okresu bitwy pod Grunwaldem odkryto podczas prac nad renowacją prezbiterium w katedrze Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu.
Jak podkreślają prof. dr. hab. Jan Ptak, kierownik Katedry Historii Średniowiecznej KUL i dr. Tomisław Giergiel z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, jest to najstarszy tego rodzaju zabytek w Polsce i jedyny z epoki średniowieczna
Odkrycia dokonano wiosną 2008 r. Naukowcy odsłonili w katedrze nieznane dotąd fragmenty polichromii w stylu bizantyńskim fundowane przez Władysława Jagiełłę.
Fryz jest umieszczony 3,65 m nad posadzką prezbiterium i ma 6,7 m długości. Tworzy go dziewięć tarcz herbowych umieszczonych w jednym rzędzie obok siebie. Namalowany był z zamysłem jako element całości kompozycji, wykonany tą samą co ona techniką, w tym samym czasie co reszta polichromii. Jak zapewniają badacze jego stylizacja posiada wysokie walory artystyczne, kompozycyjne, komunikatywne i formalne.
Na fryzie umieszczono jeden herb państwowy (Orzeł Biały), trzy dynastyczne (Pogoń, Podwójny Krzyż i herb cylejski) oraz pięć herbów ziemskich: sandomierski, ruski, dobrzyński, kujawski i wielkopolski. W ten sposób ukazano, w postaci monumentalnej, oficjalny zestaw składników idei państwowej. Interesującym i bardzo rzadkim zabytkiem jest herb cylejski, należący do Anny żony Władysława Jagiełły w latach 1403-1416. Wiąże on moment fundacji całych fresków na jej lata panowania.
W ocenie naukowców miejsce umieszczenia fryzu i jego forma wskazują, że odkryty został fragment królewskiej przestrzeni ceremonialnej.
Jest to jeden z niewielu zachowanych zbiorów polskich herbów państwowo-terytorialnych wykonanych techniką malarską z zastosowaniem barw. W ocenie dwójki naukowców fryz stanowi punkt wyjścia do badań nad rozwojem polskiej heraldyki państwowo-terytorialnej i jest cennym źródłem kultury heraldycznej, a także ideologii i kultury politycznej.
Więcej w informacji umieszczonej na stronach diecezji sandomierskiej.
Archeowieści 
„jest to najstarszy tego rodzaju zabytek w Polsce i jedyny z epoki średniowieczna”
Chochlik wstawił „n” do średniowiecza.
Inna rzecz, to określenie „jedyny z epoki średniowiecza”. Daleko nie szukając heraldyczny fryz, tyle, że rzeźbiarski, jest w Wiślicy (http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/26/Wislica_20070825_1508.jpg). Inny fryz, tym razem malarski jest w Lądzie (http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:123-bis.JPG&filetimestamp=20081031164532).
Sądzę więc, że to określenie nie jest precyzyjne. Może chodzi o jedyny tego rodzaju (nie wiem jakiego, bo fryzu nie widziałem)?
“jest to najstarszy tego rodzaju zabytek w Polsce i jedyny z epoki średniowieczna”
I dalej: „Jest to jeden z niewielu zachowanych zbiorów polskich herbów państwowo-terytorialnych wykonanych techniką malarską z zastosowaniem barw.”
Łącząc te elementy wypowiedzi można dojść do wniosku, że spośród wszystkich polskich herbów państwowo-terytorialnych wykonanych techniką malarską z zastosowaniem barw, jedynie ten pochodzi z okresu średniowiecza. Nie wyklucza to istnienia udokumentowanych fryzów heraldycznych z okresu średniowiecza wykonanych inną niż w/w techniką.
> Jak podkreślają prof. dr. hab. Jan Ptak, kierownik Katedry Historii Średniowiecznej KUL i dr. Tomisław Giergiel z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, jest to najstarszy tego rodzaju zabytek w Polsce i jedyny z epoki średniowieczna.
Warto uściślić, że nie chodzi o najstarszy kolorowy fryz heraldyczny, ale o fryz składający się z herbów dynastycznych i ziemskich.
Czyli generalnie nie chodzi o unikalność fryzu, jako elementu wystroju malarskiego zabytku architektury, a o unikalność programu tego fryzu.
I tutaj wychodzi różnica, z jaką przyglądają się zabytkowi historyk i historyk sztuki lub archeolog.
W zasadzie o wyjątkowości zabytku przesądzają tak kryteria formalne, jak i treściowe. Starszy kolorowy fryz heraldyczny znajduje się w klasztorze w Lądzie nad Wartą, zespół herbów państwowych i ziemskich umieszczono np. na nagrobku Jagiełły (oczywiście jest on nieco późniejszy), więc całe wyrażenie jest „jedyne z epoki średniowiecza” dopiero jako malowany, kolorowy zespół herbów państwowych i ziemskich.
Ale to nie ma tak naprawdę dużego znaczenia, w Polsce kolorowe źródła heraldyczne z okresu średniowiecza są generalnie rzecz biorąc bardzo rzadkie.
Abstrahując od ciekawych uwag powyżej, przydałoby się zilustrowanie tego odkrycia jakimś zdjęciem.
Czego herbem był Podwójny Krzyż? Jagiellonów?
Tak, to herb dynastyczny Jagiellonów, używany obok Kolumn i Pogoni. Ta ostatnia to też herb państwowy Wielkiego Księstwa Litewskiego.
po „dr” nie powinno być kropki….